De lètste bloempötjes uut de Milsbèk
Vörrig jaor wier ’t lètste fabriekske geslote en wier het make van bloempötjes op de Milsbek verlééje tied. Ien de jaore vieftig ware er op de Milsbèk wel un stuk of acht van dees fabriekskes te viene. Milsbèk was un echt bloempötjesdörp. De Milsbekse pötjes ginge naor de bloemekwekers ien ’t hele land en veul ienritte van de huus wiere op de Milsbèk verhard mit kapotte bloempötjes.
De Hoezes motte van uut Sonsbeck ien de 18e eeuw as pottenbekkers op de Milsbèk zien kome wone. Op alde landkaorte staon er pottebekkerééje aan de Rijksweg en de Bloemestraot getèèkend. De pötjes wiere vörral gebakke van de blauwe klei (potleem) die onder an ’t wald onder de turf zat. De straot “Potkuilen” (op zien Milbeks “de Potkuul”) dankt er ziene naam an.
Ien ’t begin van de vörrige eeuw werkte er veul Milsbèkse bééj Döt Liebrand ien Otersum en de Weduwe Liebrand ien Gennep. Toen de Milsbek un eige dörp wier, mot Pastoor Hoefnagels zien schoape er toe an gezet hebbe um vör hun eige te beginne. Jan en Wim van Frans Bendels (Bindels) uut de Potkuul, kiender van Door Hoesen, motte de urste zien gewest die ien de vörrige eeuw vör hun eige begonne mit pötjes te drääje. De ene dééj op de fiets de drääischief an drieve en den andere miek daorop de pötjes. Bertje Arts, de bruurs van den Hoogen (Theij, Hen en Toon), Kerste Peter (Linders), Giesje (Grutters), Manus Wientjes, Bart Wijhove en Wim van Tinus van Wel (Jansen) ginge det ok doen en makte van de Milsbek un echt pottebekkersdörp.
De ôvvens wiere ien ’t begin mit ’t holt uut ’t wald en laoter mit alde spoorbielze gestokt. Mit volle wagons kwame ze op ’t station ien Gennep an. As er dan wier gestokt en unne zwarte walm ovver de Milsbek trok, wier er nog nie meteen naor de gemeente gebeld maar wier gewoon de wes binne gehaold. En as den ergste walm vörbééj was wier ze wer op gehange. ’t gebeurde nog al is det een van de fabriekskes ien brand vloog en ’t was dan ok nie toevallig det de Otersumse brandweerkar op de Milsbek was gestald, de sirene die bèèj Jan ten Haof op ’t dak stond en de meste brandweerlui uut de Milsbek kwame.
Toen de klei ien de Potkuul op rakte, wiere er ôvver den hele strook van ’t Rozenbroek tot an Albert Berns nééje kleiputjes gezocht. Het was heel hard werke. Den blauwe klei, den haost nie van de schup te kriege was, mos op de fabriek urst worre gemonge. Op un drääischief wiere dan potjes de pötjes gedrääjd. Laoter gebeurde det mit un pötjespers waor mit van iedere bal klei un pötje wier geperst. De pötjes wiere daor nao ien de buurt van den ôvve op plenkskes op de scheute gezet en gedreugd. Nao un par daag konde ze dan den ove ien. Naodet ze de môje rooje Milsbekse kleur hadde gekreege, wiere ze er wer uut gehaold en buute tegge de muur op de tast gezet tot det ze verkocht konde worre. Frans Mans uut de Bloemenestraot hiel ze dan op en braocht ze naor een van de veule kwekers urgens ien ’t land, vörral naor Lent en Aalsmeer. En Frans den rééjde altied zo zacht en vörzichtig det er onderweg gen pötje kapot ging.
Op de Milsbek prebierde ze mit den tied mit te gaon. Mit holt stoake wier vervange dör staokollie en laoter dör gas. Jan Bendels bouwde zelfs unne supermoderne tunnelove die mit electriciteit wier gestokt. Mar ’t was jammer det ie er genne cent mit kon verdienen umdet de stroom te duur was. Het was wel ’t begin van ’t bedrieveterrein det now d’n Ovenberg hiet en waor veul minse kunne werke. Mar ok op un ander terrein ginge ze op de Milsbek mit den tied mit.. Kerste Peter ging al vör den oorlog môje sierpotjes en borde make en ze schildere. Die verkocht ie ien ’t begin ien de Plasmeule. Laoter ginge ze zelfs de hele wereld ôvver en werkte er wel tachtig man op de Alde Kruk.
Laoter begonne de minse die er werkte ok wer un del vör hun eige , zoas Wim van Tinus van Wel mit “de Vuurvogel”en Gijs en Teun Theunissen mit “Terra”
Van alles wier er uut de potleem gemakt tot klokke en muziekintrumente toe. Geert Jacobs het er zelfs un heel örgel van gemakt en zien bruur Henk un sprookjesbos. En iedere jaor is er un pottebekkersmert waor minse uut heel Europa op af komme.
De pries die vör de bloempötjes kon worre gebeurd was duk wat an de lege kant. De bloempötjesfabieke ginge same werke. Stiekum mieke ze mit die uut Gennep en Otersum priesafsprake bééj Ald Buutezicht”. Mar ’t probleem was det as de nood an de man kwam niemand zich er an hiel. En langzamerhand kwam de klad er ien. Steeds meer bloemekwekers ginge plestiekpötjes gebruuke en was er zelfs mit hard werke gen dreug brood mer te verdiene. Gertje en Jos Franke en Piet van Bertje Arts hiele ’t nog ’t langste vol. Mar ien 2005 mosse Gertje en Jos het fabriekske det grötvat Bart Wijnhove was begonne, sluute. Piet Arts had toen de letste pötjesfabriek ien heel Nederland. Piet prebierde de kop bovve waoter te halde dör ok gekleurde sierpötjes te make. Mar toen ziene zoon Rob er vör de toekomst gen brood mer ien zag en unne goeie baon kon kriege, hiel ’t ok vör Piet op. Hééj duut now nog alleen de rest van de vörraod sierpötjes die heej het gemakt prebiere te verkope. De alde pötjespers en de letste echte Milsbekse rooje bloempötjes die vör de kwekers ware gebakke, zien an Geert Jacobs gegèève. Ze staon now vör de vörgèèvel van wat ooit de bloempötjesbekkerééj van Theij, Hen en Toon van den Hoogen was en now de Jacobsladder hiet.
Dit fabriekske mit de schorsteen en den alde ôvve den er ien zit, is nog un môj andinke an den alde tied. De gemeente het er mit ien gestemd um ’t op de monumentenliest te zette en Geert Jacobs wil er zelfs un museum ien make. Mit wat andere minse is ie now un stichting an ’t oprichte. Wat sol ’t môj zien as dit fabriekske mit de schorsteen wer môj opgeknapt zow worre. En nog môjjer zow ’t zien as er op de Milsbèk ooit un pottebekkersmuseum kon komme.
Wim Bindels, lid van de Stichting Cultuurbehoud Milsbeek.